درد قفسه سینه یکی از شایع‌ترین علت‌های مراجعه افراد به پزشک است و منشأ آن می‌تواند از مشکلات ساده گوارشی گرفته تا بیماری‌های جدی قلبی باشد. در بسیاری از موارد، این درد به‌قدری مشابه است که حتی بیماران باتجربه نیز در تشخیص منشأ آن دچار اشتباه می‌شوند. یکی از ابزارهای مؤثر برای بررسی عملکرد قلب در چنین شرایطی، اکوی قلب است؛ روشی غیرتهاجمی که برای ارزیابی حرکات و عملکرد عضله قلب، دریچه‌ها و میزان جریان خون در عروق استفاده می‌شود. تشخیص به‌موقع از طریق اکو می‌تواند تفاوت میان یک درد ساده معده و یک حمله قلبی را مشخص کند.
درک تفاوت دردهای قلبی با سایر دردهای قفسه سینه اهمیت حیاتی دارد، زیرا تأخیر در مراجعه به پزشک ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. بسیاری از بیماران، درد قلبی را به مشکلات گوارشی یا اضطراب نسبت می‌دهند و همین مسئله باعث تأخیر در درمان می‌شود. از سوی دیگر، آگاهی عمومی از علائم و الگوهای مختلف درد قفسه سینه، می‌تواند از مراجعه‌های غیرضروری نیز جلوگیری کند.
احساس سنگینی و فشار در وسط قفسه سینه، درد تیرکشنده به بازو یا فک، یا تعریق و تهوع هم‌زمان، معمولاً زنگ خطر مشکلات قلبی است. در حالی که در دردهای گوارشی، سوزش، تلخی دهان یا احساس پر بودن بعد از غذا بیشتر دیده می‌شود. با این حال، تشخیص قطعی تنها بر اساس بررسی‌های تخصصی ممکن است.
در ادامه، با راهنمایی‌های دکتر لیلا عسگر پور ـ پزشک قلب کرج، دارای بورد تخصصی از سال ۱۳۹۰ و فارغ‌التحصیل دانشگاه علوم پزشکی تهران ـ به بررسی علمی تفاوت درد قفسه سینه قلبی با درد معده می‌پردازیم.
تفاوت درد قفسه سینه قلبی با درد معده
به گفته‌ی دکتر قلب و عروق، دکتر لیلا عسگر پور، تشخیص نوع درد قفسه سینه باید بر اساس الگوی زمانی، محل دقیق، شدت، و علائم همراه انجام شود. در دردهای قلبی، معمولاً احساس سنگینی یا سفتی در سینه وجود دارد که ممکن است به شانه، بازوی چپ یا فک انتشار یابد. این درد اغلب هنگام فعالیت بدنی یا استرس بروز می‌کند و با استراحت یا مصرف داروی نیتروگلیسیرین کاهش می‌یابد. در مقابل، درد ناشی از معده بیشتر به ناحیه فوقانی شکم و پشت جناغ محدود است و معمولاً با حالت تهوع، آروغ، سوزش سر دل یا نفخ همراه می‌شود.
دکتر عسگر پور توضیح می‌دهد که در درد قلبی، تنفس و تغییر وضعیت بدن معمولاً تأثیری بر شدت درد ندارد، در حالی که در درد معده، خم شدن یا دراز کشیدن می‌تواند آن را تشدید کند. علاوه بر این، دردهای گوارشی معمولاً پس از مصرف غذا یا نوشیدنی‌های اسیدی ظاهر می‌شوند، در حالی که درد قلبی ممکن است بدون ارتباط با وعده غذایی بروز کند.
تفاوت دیگر در بررسی‌های پاراکلینیکی است: در بیماران با درد قلبی، نوار قلب، آزمایش آنزیم‌های قلبی و اکوی قلب نشانه‌های اختلال در خون‌رسانی به عضله قلب را نشان می‌دهد؛ اما در مشکلات معده، بررسی آندوسکوپی یا سونوگرافی بالاتنه فوقانی نتایج متفاوتی دارد.
دکتر عسگر پور تأکید می‌کند که هر نوع درد قفسه سینه باید جدی گرفته شود. بسیاری از موارد سکته قلبی در مراحل اولیه با علائمی مشابه رفلاکس معده آغاز می‌شوند و لذا مراجعه به پزشک متخصص قلب در اسرع وقت، بهترین و مطمئن‌ترین اقدام است. داشتن آگاهی از این تفاوت‌ها به مردم کمک می‌کند تا میان یک هشدار حیاتی و یک ناراحتی گوارشی ساده تمایز قائل شوند و از خطرات احتمالی پیشگیری کنند.
اقدامات تخصصی برای افراد دچار علائم درد قفسه سینه
درد قفسه سینه، به‌ویژه زمانی که با علائمی مانند تنگی نفس، سرگیجه، تعریق یا حالت تهوع همراه است، می‌تواند نخستین علامت یک عارضه قلبی باشد. به گفته‌ی دکتر لیلا عسگر پور، متخصص قلب و عروق و پزشک قلب کرج، بیمارانی که از این علائم رنج می‌برند باید بدون تأخیر تحت بررسی کامل قرار گیرند، زیرا تأخیر حتی چندساعته در مراجعه به پزشک ممکن است بر شانس نجات بیمار تأثیر مستقیم بگذارد.
گام نخست در برخورد تخصصی با این بیماران، انجام نوار قلب (ECG) برای ارزیابی ریتم و وجود احتمال ایسکمی میوکارد است. در مواردی که نوار قلب طبیعی است اما بیمار سابقه‌ی عوامل خطر مانند دیابت، فشار خون بالا یا مصرف دخانیات دارد، توصیه می‌شود آزمایش‌های تکمیلی شامل اکوی قلب، تست ورزش یا اسکن پرفیوژن میوکارد انجام شود. این بررسی‌ها می‌توانند نارسایی‌های پنهان در خون‌رسانی قلبی را آشکار کنند.
علائمی مانند احساس سوزش یا درد مبهم در بالای شکم، به‌ویژه پس از مصرف غذاهای سنگین یا خوابیدن بلافاصله بعد از غذا، بیشتر در جهت اختلالات گوارشی نظیر رفلاکس معده به مری (GERD) مطرح می‌شود. با این حال، تمایز قطعی میان این حالات تنها از طریق بررسی هم‌زمان نتایج تست‌های قلبی و گوارشی ممکن است. دکتر عسگر پور تأکید می‌کند که در کلینیک‌های پیشرفته قلب، استفاده از اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی و تست‌های استرس تصویری دقت تشخیص را به شکل چشم‌گیری افزایش داده است.
در بیماران با سابقه سکته قلبی، دردهای مکرر در قفسه سینه حتی با شدت خفیف باید جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند نشانگر ایسکمی مجدد یا تنگی در عروق قبلی باشد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است آنژیوگرافی تشخیصی را توصیه کند تا وضعیت دقیق عروق کرونر بررسی شود.
در نهایت، کنترل دقیق عوامل خطر بسیار حیاتی است: تنظیم فشار خون، قند و چربی خون، ترک سیگار، فعالیت بدنی منظم و رعایت رژیم کم‌نمک از اصول اولیه‌ای هستند که بیماران مستعد دردهای قلبی باید رعایت کنند. دکتر عسگر پور خاطرنشان می‌کند که آگاهی بیماران از تفاوت درد قلبی و معده‌ای، به‌همراه مراجعه به موقع به پزشک قلب و عروق، مهم‌ترین عامل در پیشگیری از پیامدهای غیرقابل‌جبران سکته قلبی است.
مراقبت‌های تخصصی و مدیریت بالینی بیماران با درد قفسه سینه
به گفته دکتر لیلا عسگر پور، پزشک قلب کرج و دارای بورد تخصصی قلب و عروق، درمان بیماران مبتلا به درد قفسه سینه باید با رویکرد سیستماتیک و بر اساس تشخیص افتراقی دقیق انجام شود. نخستین گام، ارزیابی وضعیت عمومی و علائم حیاتی است؛ بررسی فشار خون، نبض، میزان اکسیژن خون و وضعیت تنفسی می‌تواند در همان دقایق ابتدایی، مسیر درمان را مشخص کند. در بیماران با احتمال بالای گرفتگی عروق کرونر، اقدامات فوری مانند تجویز نیتروگلیسیرین زیرزبانی، آسپرین و در صورت لزوم ارجاع به بخش مراقبت‌های ویژه قلب (CCU) ضروری است.
در مقابل، اگر بررسی‌ها احتمال منشأ گوارشی را مطرح کنند، درمان دارویی با مهارکننده‌های ترشح اسید مانند پروتون پمپ اینهیبیتورها (PPI) و اصلاح سبک زندگی در اولویت قرار می‌گیرد. با این حال، دکتر عسگر پور هشدار می‌دهد که نباید هر سوزش سینه‌ای را به رفلاکس نسبت داد؛ چرا که بسیاری از موارد سکته قلبی بدون درد کلاسیک همراه هستند و صرفاً با احساس سنگینی یا سوء‌هاضمه بروز می‌کنند. چنین بیماران باید تحت پایش قلبی قرار گیرند تا احتمال ایسکمی خاموش رد شود.
در تنظیم درمان بیماران قلبی، اکوی قلب نقشی کلیدی دارد زیرا می‌تواند کاهش حرکات ناحیه‌ای عضله قلب، نارسایی دریچه‌ای یا تجمع مایع پریکارد را آشکار کند. در بیماران با یافته‌های غیرطبیعی، تصویربرداری بیشتر شامل سی‌تی آنژیوگرافی کرونر توصیه می‌شود تا وضعیت دقیق عروق مشخص گردد. در صورت وجود تنگی قابل توجه، انجام آنژیوپلاستی با استنت بهترین گزینه درمانی است که نتایج طولانی‌مدتی دارد.
در مدیریت بعد از درمان، کنترل دقیق فاکتورهای خطر حیاتی است. دکتر عسگر پور بر پایبندی به رژیم غذایی کم‌چرب، ترک سیگار، کنترل قند و فشار خون و فعالیت بدنی منظم تأکید دارد. وی توصیه می‌کند بیماران هر شش ماه یک‌بار برای پایش قلبی و تکرار آزمایش‌های چربی و قند خون به پزشک قلب و عروق مراجعه کنند تا از بروز مجدد ایسکمی پیشگیری شود.
در نهایت، تمایز بین درد قلبی و گوارشی نه‌تنها از منظر تشخیصی بلکه از نظر تصمیم‌گیری درمانی اهمیتی حیاتی دارد. بهره‌گیری از تجهیزات تشخیصی مدرن، تجربه بالینی و تصمیم‌گیری سریع می‌تواند جان بیمار را در بحرانی‌ترین لحظه نجات دهد.