بیماری‌های قلبی و عروقی از جمله علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان محسوب می‌شوند. به خصوص بیماری‌های عروق کرونر قلب که با گرفتگی یا تنگی عروق قلبی همراه است، می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی مانند سکته قلبی و نارسایی قلبی شود. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در روش‌های درمانی این بیماری‌ها صورت گرفته است که یکی از مهم‌ترین آنها روش آنژیوپلاستی است. این روش درمانی کم‌تهاجمی توانسته جایگزین مناسبی برای جراحی‌های باز قلب باشد و به بیماران کمک کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به زندگی عادی بازگردند. در این مقاله به بررسی جامع آنژیوپلاستی، شرایط انجام آن، انواع روش‌ها، مزایا، آمادگی‌ها، مراحل انجام، مراقبت‌های پس از عمل، خطرات و عوارض و همچنین عوارض ناشی از عدم درمان خواهیم پرداخت.
آنژیوپلاستی به عنوان یک روش درمانی موثر برای بازکردن عروق مسدود شده قلب، توانسته است نقش مهمی در کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های عروقی ایفا کند. در این روند درمانی، پزشکان از تجهیزات پیشرفته و فن‌آوری‌های روز دنیا استفاده می‌کنند تا بهترین نتیجه ممکن برای بیماران حاصل شود. از این رو، آشنایی کامل بیماران و همراهانشان با فرآیند آنژیوپلاستی، اهمیت زیادی دارد.
در کلینیک دکتر لیلا عسگرپور، با بهره‌گیری از تخصص و تجربه چندین ساله در زمینه قلب و عروق، خدمات تخصصی آنژیوپلاستی با بالاترین استانداردها ارائه می‌شود. این مرکز درمانی با رعایت اصول علمی و اخلاق پزشکی، سعی در جلب اعتماد و رضایت بیماران عزیز دارد.
بیماران باید بدانند که آنژیوپلاستی تنها یک روش درمانی نیست، بلکه پلی است به سوی بهبود کیفیت زندگی، کاهش دردهای قلبی و پیشگیری از بروز عوارض جدی‌تر. این موضوع سبب شده که توجه ویژه‌ای به آموزش و اطلاع‌رسانی در این حوزه معطوف شود.
در ادامه این مقاله، هر یک از جنبه‌های مهم آنژیوپلاستی به صورت مجزا و مفصل بررسی خواهد شد تا بیماران و مخاطبان بتوانند با آگاهی کامل، تصمیم‌گیری مناسبی در زمینه درمان خود داشته باشند.
آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی یا بالون آنژیوپلاستی، روشی است کم‌تهاجمی که برای بازکردن عروق کرونر مسدود شده یا تنگ شده قلب به کار می‌رود. در این روش، یک لوله نازک و بلند به نام کاتتر به داخل عروق قلب هدایت می‌شود و سپس با استفاده از یک بالون کوچک در سر کاتتر، تنگی موجود در رگ باز می‌شود. این فرایند باعث بهبود جریان خون و کاهش علائم بیماری‌های قلبی می‌شود.
آنژیوپلاستی ابتدا در دهه ۱۹۷۰ معرفی شد و از آن زمان تاکنون پیشرفت‌های زیادی کرده است، به‌گونه‌ای که امروزه با استفاده از فن‌آوری‌های پیشرفته و تجهیزات مدرن، این روش بسیار ایمن و موثر است. علاوه بر بالون، اغلب از استنت یا فنرهای مخصوص برای نگه‌داشتن رگ باز استفاده می‌شود.
در مقایسه با جراحی باز قلب، آنژیوپلاستی درد کمتری ایجاد می‌کند، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و به بیمار اجازه می‌دهد سریع‌تر به زندگی روزمره بازگردد. این مزایا آن را به گزینه‌ای محبوب در درمان بیماری‌های قلبی تبدیل کرده است.
هدف اصلی آنژیوپلاستی، بهبود جریان خون در قلب و کاهش خطر بروز عوارضی مانند سکته قلبی است. همچنین این روش به کاهش درد قفسه سینه (آنژین) و افزایش توان فعالیت بیماران کمک می‌کند.
در نهایت، آنژیوپلاستی می‌تواند به صورت اورژانسی در مواقع سکته قلبی حاد انجام شود یا به عنوان روش پیشگیرانه برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن قلبی به کار گرفته شود.
شرایط انجام آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی معمولا در مواردی که عروق کرونر قلب دچار تنگی یا انسداد شده‌اند، توصیه می‌شود. این شرایط شامل درد قفسه سینه مکرر (آنژین صدری)، کاهش عملکرد قلب، و یا بروز سکته قلبی حاد می‌شود. زمانی که علائم بیماری قلبی با دارو قابل کنترل نباشند، آنژیوپلاستی به عنوان راه‌حل درمانی پیشنهاد می‌شود.
افرادی که سابقه سکته قلبی دارند و در آنژیوگرافی، تنگی عروق مشاهده شده است، کاندیدای مناسبی برای آنژیوپلاستی هستند. همچنین بیمارانی که نارسایی قلبی یا کاهش شدید جریان خون به عضله قلب دارند، با نظر پزشک متخصص می‌توانند تحت این روش قرار گیرند.
علاوه بر این، آنژیوپلاستی زمانی انجام می‌شود که عروق قلبی دچار گرفتگی شدید بوده و احتمال بروز سکته یا مرگ ناگهانی افزایش یافته باشد. در مواردی که جراحی قلب باز برای بیمار پرخطر باشد، آنژیوپلاستی به عنوان جایگزین اولویت‌دار انتخاب می‌گردد.
تصمیم‌گیری برای انجام آنژیوپلاستی نیازمند بررسی‌های دقیق پزشکی شامل نوار قلب، اکوکاردیوگرافی، تست ورزش و آنژیوگرافی قلب است. پزشک متخصص با ارزیابی کامل وضعیت بیمار بهترین روش درمانی را تعیین خواهد کرد.
در نهایت، بیماران باید بدانند که انجام آنژیوپلاستی باید تحت نظر تیم تخصصی و در مراکز درمانی مجهز صورت گیرد تا بهترین نتیجه و کمترین عوارض را داشته باشد.
چه نوع روش‌هایی در آنژیوپلاستی استفاده می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای انجام آنژیوپلاستی وجود دارد که بسته به شرایط بیمار و نوع گرفتگی عروق انتخاب می‌شوند. رایج‌ترین روش، آنژیوپلاستی بالونی است که در آن بالون کوچکی در محل تنگی رگ قرار می‌گیرد و باد می‌شود تا رگ باز شود.
علاوه بر بالون، استنت‌ها یا فنرهای فلزی نیز به طور گسترده استفاده می‌شوند. استنت‌ها پس از باز شدن رگ در محل قرار گرفته و از بسته شدن مجدد رگ جلوگیری می‌کنند. استنت‌ها انواع مختلفی دارند از جمله استنت‌های دارویی (داروسوز) که داروهای ضد التهابی را آزاد می‌کنند تا از تشکیل دوباره تنگی جلوگیری شود.
روش‌های پیشرفته‌تری مانند آنژیوپلاستی با استفاده از بالون‌های پوشش‌دار یا بالون‌های خاص برای گرفتگی‌های بسیار سخت وجود دارد. همچنین در برخی موارد از روش‌های ترکیبی با دارودرمانی و جراحی برای بهترین نتیجه بهره گرفته می‌شود.
در موارد خاص، استفاده از کاتترهای پیشرفته با فناوری‌های جدید مانند اولتراسوند داخل عروقی (IVUS) یا تصویربرداری سه‌بعدی به بهبود دقت و موفقیت درمان کمک می‌کند. این تکنولوژی‌ها امکان بررسی دقیق‌تر و انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی را فراهم می‌آورند.
انتخاب روش مناسب توسط پزشک متخصص بر اساس وضعیت بیمار، شدت گرفتگی، محل انسداد و شرایط بالینی وی انجام می‌شود. همکاری کامل بیمار و تیم پزشکی در این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مزایای آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی یکی از موثرترین روش‌های درمان بیماری‌های عروق کرونر است که مزایای متعددی نسبت به سایر روش‌ها دارد. نخستین مزیت آن کم‌تهاجمی بودن این روش است که برخلاف جراحی قلب باز، نیاز به برش‌های بزرگ و دوران نقاهت طولانی ندارد.
این روش درمانی باعث بهبود سریع جریان خون قلب می‌شود و علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را کاهش می‌دهد. بیماران معمولاً پس از چند روز می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند و کیفیت زندگی‌شان به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
از دیگر مزایای مهم آنژیوپلاستی، کاهش خطر بروز سکته قلبی و نارسایی قلبی است. باز کردن عروق مسدود شده، خون‌رسانی به عضله قلب را بهبود می‌بخشد و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کند.
همچنین آنژیوپلاستی هزینه‌های کلی درمان و بستری را کاهش می‌دهد و موجب صرفه‌جویی در منابع پزشکی و اقتصادی می‌شود. این موضوع به ویژه برای بیماران و سیستم بهداشت و درمان اهمیت زیادی دارد.
در کلینیک دکتر لیلا عسگرپور، با استفاده از جدیدترین تجهیزات و تکنولوژی‌های روز، مزایای آنژیوپلاستی به بهترین شکل برای بیماران فراهم می‌شود تا بهترین نتایج درمانی حاصل گردد.
آمادگی‌های قبل از آنژیوپلاستی
برای انجام آنژیوپلاستی، بیمار باید آمادگی‌های خاصی را رعایت کند تا عمل با موفقیت و ایمنی کامل انجام شود. ابتدا پزشک معالج شرح حال دقیق بیمار را بررسی و آزمایش‌های لازم مانند آزمایش خون، نوار قلب، اکوکاردیوگرافی و آنژیوگرافی را انجام می‌دهد.
بیمار باید از چند روز قبل از عمل داروهای خاص مانند داروهای ضد انعقاد یا داروهای فشار خون را با نظر پزشک تنظیم کند. همچنین مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد التهابی و آسپرین باید طبق دستور پزشک تنظیم یا متوقف شود.
در روز انجام آنژیوپلاستی، بیمار باید ناشتا باشد تا خطر بروز عوارض ناشی از بیهوشی یا آرام‌بخشی کاهش یابد. همچنین توصیه می‌شود لباس راحت و بدون زیپ یا دکمه بپوشد تا دسترسی آسان به محل ورود کاتتر فراهم باشد.
از سوی دیگر، بیمار باید تمامی سوابق پزشکی، حساسیت‌ها و داروهای مصرفی را به پزشک اطلاع دهد تا تیم درمان بتواند برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام دهد. این امر نقش مهمی در کاهش عوارض و موفقیت عمل دارد.
در نهایت، حضور همراه در روز عمل و رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی توصیه می‌شود تا پس از عمل بیمار تحت مراقبت لازم قرار گیرد و دوره نقاهت به خوبی سپری شود.
مراحل آنژیوپلاستی
انجام آنژیوپلاستی معمولاً در اتاق آنژیوگرافی و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. ابتدا پزشک یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران یا مچ دست ایجاد کرده و کاتتر را به داخل رگ وارد می‌کند. سپس کاتتر به سمت رگ‌های قلب هدایت می‌شود.
پس از رسیدن کاتتر به محل تنگی یا انسداد، بالون کوچکی در سر کاتتر باد می‌شود تا رگ باز شده و جریان خون بهبود یابد. در صورتی که نیاز باشد، استنت نیز در محل تنگی قرار داده می‌شود تا از بسته شدن مجدد رگ جلوگیری کند.
طول زمان انجام آنژیوپلاستی معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت متغیر است که به میزان گرفتگی و تعداد رگ‌های درگیر بستگی دارد. این عمل بدون نیاز به بیهوشی عمومی انجام شده و بیمار هوشیار است.
پس از اتمام مراحل، کاتتر خارج شده و محل ورود رگ بسته می‌شود. بیمار به بخش مراقبت منتقل شده و تحت نظارت قرار می‌گیرد تا علائم حیاتی و وضعیت قلب کنترل شود.
در کلینیک دکتر لیلا عسگرپور، تمامی مراحل آنژیوپلاستی با دقت و تخصص کامل انجام می‌شود تا بیمار کمترین ناراحتی و بیشترین بازده درمانی را تجربه کند.
مراقبت‌های پس از آنژیوپلاستی
پس از انجام آنژیوپلاستی، مراقبت‌های ویژه‌ای برای بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عوارض لازم است. بیمار باید به مدت چند ساعت تحت نظر باشد و فعالیت‌های سنگین تا چند روز محدود شود تا محل ورود کاتتر به خوبی ترمیم یابد.
مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک از جمله داروهای ضد انعقاد، داروهای کنترل فشار خون و چربی خون به دقت باید انجام شود. قطع یا تغییر خودسرانه داروها ممکن است منجر به مشکلات جدی شود.
بیمار باید به علائم غیرطبیعی مانند درد شدید قفسه سینه، تورم و قرمزی در محل ورود کاتتر، تب، یا خونریزی توجه ویژه کند و در صورت مشاهده هرکدام فوراً به پزشک مراجعه نماید.
فعالیت‌های فیزیکی سبک پس از چند روز مجاز است، اما توصیه می‌شود از انجام فعالیت‌های شدید ورزشی یا حمل بار سنگین خودداری شود تا خطر آسیب به محل عمل کاهش یابد.
همچنین توصیه می‌شود که بیماران تحت نظر منظم پزشک قرار گیرند تا روند بهبود بررسی شود و در صورت نیاز درمان‌های تکمیلی انجام گردد.
خطرات یا عوارض آنژیوپلاستی چیست؟
هر روش درمانی حتی کم‌تهاجمی مانند آنژیوپلاستی ممکن است با خطرات و عوارض همراه باشد. عوارض شایع شامل خونریزی در محل ورود کاتتر، عفونت، آسیب به رگ‌های خونی و حساسیت به داروهای استفاده شده است.
در موارد نادر، ممکن است انسداد مجدد رگ (ری‌استنوز) رخ دهد که نیازمند انجام مجدد درمان یا جراحی است. همچنین بروز سکته قلبی حین انجام عمل یا پس از آن نیز امکان‌پذیر است، هرچند با مراقبت‌های تخصصی این احتمال بسیار کاهش یافته است.
واکنش‌های حساسیتی به کنتراست رنگی که برای تصویربرداری استفاده می‌شود نیز از دیگر خطرات احتمالی است که قبل از عمل بررسی و مدیریت می‌شود.
به همین دلیل انجام آنژیوپلاستی باید در مراکز تخصصی و تحت نظر تیم پزشکی مجرب انجام شود تا ریسک عوارض به حداقل برسد و در صورت بروز، به سرعت درمان‌های لازم صورت گیرد.
عوارض عدم درمان
عدم درمان تنگی عروق قلبی می‌تواند عوارض جدی و جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. انسداد کامل عروق می‌تواند منجر به سکته قلبی شود که در بسیاری از موارد منجر به مرگ یا ناتوانی دائمی می‌شود.
علاوه بر آن، کاهش جریان خون به عضله قلب موجب نارسایی قلبی می‌شود که زندگی بیمار را به شدت تحت تاثیر قرار داده و کیفیت آن را کاهش می‌دهد. دردهای مکرر قفسه سینه و خستگی مزمن از دیگر عوارض این بیماری است.
عدم درمان به موقع همچنین ریسک بروز آریتمی‌های قلبی خطرناک و سایر مشکلات عروقی را افزایش می‌دهد که می‌تواند به حوادث ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی منجر شود.
با توجه به اهمیت درمان به موقع، مراجعه به موقع به متخصص قلب و عروق و انجام روش‌های درمانی مانند آنژیوپلاستی بسیار حیاتی است تا زندگی بیماران نجات یافته و از بروز عوارض خطرناک جلوگیری شود.