بسیاری از افراد وقتی اسم حمله قلبی، نارسایی قلبی یا سکته قلبی را می‌شنوند، فکر می‌کنند همه این اصطلاحات یک معنی دارند. در حالی که از نظر پزشکی، این سه حالت با هم تفاوت‌های اساسی دارند. هرکدام علت‌های متفاوتی دارند، علائم‌شان فرق می‌کند، و روش درمان آنها نیز متفاوت است.
برای مثال، حمله قلبی معمولاً زمانی رخ میدهد که یکی از رگ‌های اصلی قلب بسته شود. در حالی که نارسایی قلبی به حالتی گفته می‌شود که قلب دیگر نتواند خون کافی به اندام‌های بدن پمپاژ کند. از طرفی، سکته قلبی یا ایست قلبی معمولاً به توقف ناگهانی ضربان قلب گفته می‌شود که اگر فوراً احیا نشود، میتواند منجر به مرگ شود.
این مقاله با کمک دکتر لیلا عسگرپور، متخصص قلب و عروق در کرج و دارای فوق‌تخصص در آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی نوشته شده است. هدف ما این است که شما با تفاوت این بیماری‌ها آشنا شوید تا در صورت مشاهده علائم، بتوانید سریع‌تر و درست‌تر تصمیم بگیرید و به پزشک مراجعه کنید. در پایان مقاله، اطلاعات کامل برای گرفتن نوبت از دکتر عسگرپور هم قرار دارد.
تفاوت حمله قلبی، نارسایی قلبی و سکته قلبی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند حمله قلبی، نارسایی قلبی و سکته قلبی یکسان هستند، در حالی که هر یک از این شرایط، دلایل، علائم و پیامدهای متفاوتی دارند. حمله قلبی معمولاً به دلیل انسداد یکی از رگ‌های اصلی خون‌رسان به قلب رخ میدهد و باعث آسیب به عضله قلب می‌شود.
نارسایی قلبی زمانی اتفاق میافتد که قلب دیگر قادر نیست خون را به اندازه کافی به بدن پمپاژ کند و این وضعیت معمولاً به صورت تدریجی و مزمن شکل می‌گیرد. سکته قلبی نیز به معنای توقف ناگهانی فعالیت قلب است که در صورت عدم انجام سریع اقدامات احیا، میتواند به مرگ منجر شود.
شناخت دقیق این تفاوت‌ها برای همه افراد جامعه بسیار اهمیت دارد؛ چرا که علائم این بیماری‌ها مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا ضعف ناگهانی ممکن است مشابه به نظر برسند، اما واکنش و درمان هر کدام کاملاً متفاوت است. تاخیر در انتقال بیمار به مراکز درمانی یا تشخیص نادرست میتواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. بنابراین آگاهی و واکنش صحیح به این وضعیت‌ها میتواند جان انسان‌ها را نجات دهد.
این آموزش تخصصی و علمی توسط دکتر لیلا عسگرپور، متخصص قلب و عروق با گرایش آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی، تهیه شده است. دکتر عسگرپور با سال‌ها تجربه بالینی در زمینه بیماری‌های قلبی در کرج، آماده ارائه مشاوره و درمان‌های پیشرفته به بیماران عزیز هستند.
تجربه‌های بالینی نشان میدهد که مشکلات قلبی بیشتر در مردان و سالمندان دیده می‌شود. عوامل متعددی مانند تفاوت‌های هورمونی، سبک زندگی پرتنش، تغذیه نامناسب و کاهش فعالیت بدنی، مردان را بیشتر در معرض خطر قرار میدهد.
همچنین با افزایش سن، عملکرد قلب و رگ‌ها به تدریج کاهش یافته و بیماری‌هایی مانند فشار خون، دیابت و چربی خون بالا زمینه را برای بروز این مشکلات فراهم می‌کنند. به همین دلیل، مراجعه منظم به پزشک متخصص قلب و توجه ویژه به پیشگیری برای این گروه‌ها بسیار حیاتی است.
حمله قلبی چیست و چه زمانی اتفاق میافتد؟
حمله قلبی زمانی رخ میدهد که یکی از رگ‌های اصلی خون‌رسان به عضله قلب به‌طور ناگهانی مسدود شود و جریان خون به آن بخش از قلب قطع گردد.
این انسداد باعث می‌شود سلول‌های قلب به‌دلیل کمبود اکسیژن دچار آسیب یا مرگ شوند. معمول‌ترین علت این انسداد، پاره شدن پلاک‌های چربی و کلسترول در دیواره رگ‌ها و تشکیل لخته خون است که مسیر عبور خون را سد می‌کند. این وضعیت یک فوریت پزشکی است و اگر درمان فوری صورت نگیرد، ممکن است منجر به آسیب جدی و حتی مرگ شود.
علت‌های بروز حمله قلبی
چند عامل اصلی در ایجاد حمله قلبی نقش دارند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: کلسترول بالا که باعث تجمع چربی در رگ‌ها و تنگ شدن آنها می‌شود، فشار خون بالا که دیواره رگ‌ها را ضعیف و مستعد آسیب می‌کند، و استرس مزمن که با افزایش هورمون‌های استرس، فشار زیادی بر قلب وارد می‌کند. علاوه بر این‌ها، عواملی مانند سیگار کشیدن، دیابت، چاقی و کم‌تحرکی نیز احتمال بروز حمله قلبی را افزایش می‌دهند.
علائم حمله قلبی در مردان و زنان
در مردان، حمله قلبی معمولاً با درد شدید و فشار قابل توجه در ناحیه قفسه سینه همراه است که اغلب به سمت بازوها، به‌ویژه بازوی چپ، گردن، فک و پشت انتشار می‌یابد. این درد معمولاً ناگهانی و مداوم بوده و ممکن است با احساس سوزش یا سنگینی همراه باشد.
علاوه بر درد قفسه سینه، علائم دیگری مانند تعریق شدید، تهوع، تنگی نفس و احساس ضعف ناگهانی نیز شایع است. این مجموعه علائم به‌دلیل کاهش ناگهانی جریان خون به عضله قلب ناشی از انسداد شریان‌های کرونری ایجاد می‌شود و نیازمند اقدام فوری پزشکی است.
در مقابل، علائم حمله قلبی در زنان ممکن است کمتر کلاسیک باشند و درد قفسه سینه در آنها ممکن است خفیف‌تر یا کوتاه‌تر باشد. زنان ممکن است علائم غیرمعمول‌تری مانند تنگی نفس شدید، تهوع، خستگی غیرعادی، درد در نواحی مختلف بدن از جمله کمر، گردن یا فک و حتی اضطراب شدید را تجربه کنند.
این تفاوت‌ها که در دستورالعمل 2024 انجمن قلب آمریکا و کالج قلب آمریکا (AHA/ACC) به آن تأکید شده است، ضرورت افزایش آگاهی عمومی و تخصصی برای تشخیص سریع و دقیق این بیماری را نشان میدهد. شناخت این تفاوت‌های ظریف در علائم میتواند به تسریع اقدامات درمانی و بهبود نتایج بیماران کمک کند.
روشهای درمان حمله قلبی
درمان حمله قلبی باید بدون تأخیر و فوراً آغاز شود تا از آسیب بیشتر به عضله قلب جلوگیری شود. یکی از روشهای اصلی درمان، آنژیوپلاستی است؛ در این روش، پزشک با استفاده از یک بالون کوچک، رگ مسدود شده را باز کرده و اغلب یک استنت (فنر رگ) برای حفظ باز بودن رگ در محل قرار میدهد.
همچنین داروهای ضد لخته مانند آسپیرین و داروهای رقیق‌کننده خون تجویز می‌شوند تا از تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری کنند. در موارد پیشرفته یا نارسایی رگ‌های متعدد، ممکن است جراحی بای‌پس قلب برای ایجاد مسیر جدید خون‌رسانی به عضله قلب لازم باشد.
پس از مرحله درمان اولیه، بیمار باید تحت نظر پزشک داروهای کنترل کلسترول، فشار خون و داروهای قلبی مصرف کند و تغییرات مهم در سبک زندگی خود مانند رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی و ترک سیگار را دنبال نماید.
برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت قلبی و تعیین بهترین روش درمانی، مراجعه حضوری به کلینیک دکتر لیلا عسگرپور، متخصص قلب و عروق با تخصص در آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی، بسیار توصیه می‌شود. شما میتوانید نوبت ویزیت خود را از طریق شماره ۰۲۶۳۲۲۱۶۴۲۶ رزرو نمایید.
راه های پیشگیری از حمله قلبی
پیشگیری مؤثر از حمله قلبی نیازمند تغییرات هدفمند و تحت نظارت پزشکی است. کنترل دقیق عوامل خطر مانند کلسترول بالا و فشار خون بالا، از مهم‌ترین اقدامات است که با برنامه‌های تخصصی قابل مدیریت است.
همچنین، ترک سیگار، تغذیه سالم، کاهش استرس و ورزش منظم، نقش بسیار مهمی در کاهش ریسک بیماری‌های قلبی دارند. مراجعه منظم به پزشک متخصص برای ارزیابی مستمر و اصلاح برنامه درمانی، مخصوصاً برای افراد با سابقه خانوادگی یا سن بالا، ضروری است.
| عامل خطر | راهکار تخصصی و قابل فهم برای بیماران |
|---|---|
| کنترل کلسترول بالا | انجام آزمایش خون دوره‌ای برای بررسی سطح کلسترول؛ مصرف داروهای تجویز شده (مثل استاتین‌ها) طبق نظر پزشک؛ کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس در رژیم غذایی؛ افزایش مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل. |
| کنترل فشار خون بالا | اندازه‌گیری منظم فشار خون؛ مصرف داروهای فشار خون طبق نسخه پزشک؛ کاهش مصرف نمک؛ حفظ وزن مناسب؛ فعالیت بدنی منظم؛ مدیریت استرس و پرهیز از مصرف الکل و دخانیات. |
| ترک سیگار | استفاده از روشهای حمایتی و مشاوره برای ترک سیگار؛ دوری از محیط‌های پر دود. |
| تغذیه سالم | رعایت رژیم غذایی متعادل با میزان مناسب چربی‌های سالم، فیبر و نمک پایین. |
| ورزش منظم | حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط در هفته (مثل پیاده‌روی سریع یا دوچرخه‌سواری). |
| کنترل استرس | استفاده از روشهای آرام‌سازی مثل مدیتیشن، یوگا یا مشاوره روان‌شناسی. |
نارسایی قلب چیست؟
نارسایی قلب وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند خون را به اندازه کافی به سایر قسمت‌های بدن پمپ کند. این کمبود در عملکرد قلب باعث می‌شود که اکسیژن و مواد مغذی به اندازه کافی به اندام‌ها نرسد و در نتیجه بدن دچار ضعف و خستگی شود. همچنین، نارسایی قلب باعث تجمع مایعات در ریه‌ها و بافت‌های بدن می‌شود که این موضوع علائمی مانند تنگی نفس، ورم پاها و احساس سنگینی در قفسه سینه را به دنبال دارد.
این بیماری معمولاً نتیجه مشکلاتی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های عروقی قلب یا آسیب‌های پیشین به عضله قلب است.
طبق بررسی‌های تحقیقی سازمان غیرانتفاعی American Heart Association، نارسایی قلب وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند به خوبی خون را پمپ کند و به همین دلیل بدن نیازهای خود به اکسیژن و مواد مغذی را به طور کامل دریافت نمی‌کند.
تفاوت نارسایی حاد و مزمن
نارسایی قلب به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: حاد و مزمن. نارسایی حاد قلب، ناگهانی و شدید رخ میدهد و ممکن است به دنبال حمله قلبی، عفونت شدید قلب یا دیگر شرایط اورژانسی ایجاد شود. این حالت نیازمند درمان فوری و بستری در بیمارستان است.
در مقابل، نارسایی مزمن قلب یک فرآیند تدریجی است که با گذشت زمان بدتر می‌شود و نیازمند مراقبت طولانی‌مدت و پایش مداوم است. افراد مبتلا به نارسایی مزمن باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشند و سبک زندگی خود را تغییر دهند تا وضعیت قلب بهبود یابد یا از پیشرفت آن جلوگیری شود.
علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی
علائم نارسایی قلبی شامل تنگی نفس، به ویژه هنگام فعالیت یا در حالت درازکش، خستگی و ضعف مفرط، تورم در پاها، مچ‌ها و شکم، سرفه مکرر به خصوص شب‌ها و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره است. برخی بیماران ممکن است از کاهش اشتها، افزایش وزن ناگهانی به دلیل احتباس مایعات و حتی گیجی یا اختلال در تمرکز نیز شکایت کنند. توجه به این علائم و مراجعه سریع به پزشک اهمیت بالایی دارد.
راه‌های درمان نارسایی قلبی
درمان نارسایی قلبی باید حتماً تحت نظر پزشک متخصص قلب انجام شود و هرگونه اقدام سرخود میتواند خطرناک باشد. معمولاً درمان شامل مصرف داروهایی است که به کاهش فشار خون، دفع مایعات اضافی و تقویت عملکرد قلب کمک می‌کنند. داروهای ادرارآور، داروهای مهارکننده آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین و بتابلوکرها از جمله داروهای رایج هستند.
در موارد خاص، ممکن است پزشک استفاده از دستگاه‌های کمکی قلب یا جراحی را توصیه کند. پیگیری دقیق وضعیت بیمار و تنظیم داروها بر اساس شرایط بالینی، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی دارد.
نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب نمی‌تواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپ کند، که این موضوع ممکن است باعث خستگی، تنگی نفس و تورم پاها شود. این بیماری میتواند به‌صورت تدریجی پیشرفت کند و بدون علائم مشخص باقی بماند. یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص زودهنگام و بررسی دقیق عملکرد قلب، اکوی قلب است. اگر تاکنون اکو انجام نداده‌اید و علائمی مانند تنگی نفس یا خستگی زودرس دارید، توصیه می‌شود هرچه زودتر برای انجام آن به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام، کلید پیشگیری از آسیب‌های جدی‌تر قلبی است.
سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از عضله قلب به‌دلیل انسداد در یکی از شریان‌های قلبی به‌طور ناگهانی قطع شود. این انسداد معمولاً به‌علت تشکیل لخته خون روی پلاک‌های چربی (آترواسکلروز) داخل رگ‌ها ایجاد می‌شود که مانع رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به عضله قلب می‌گردد. در نتیجه، بافت قلب در آن ناحیه دچار آسیب و مرگ سلولی می‌شود که در صورت عدم درمان سریع میتواند به نارسایی شدید قلب یا مرگ منجر شود.
علائم سکته قلبی
علل بروز سکته قلبی شامل عواملی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، چاقی، استعمال دخانیات، استرس‌های مزمن، کم‌تحرکی و سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی هستند. همچنین، بیماری‌های مزمن دیگر مانند آرتروز و التهاب رگ‌ها نیز می‌توانند ریسک سکته قلبی را افزایش دهند.
علائم سکته قلبی در مردان معمولاً شامل درد شدید و فشاری در وسط قفسه سینه، درد منتشر به سمت بازوها، گردن یا فک، تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع و سرگیجه است. در زنان، علائم ممکن است کمتر کلاسیک باشند و شامل خستگی غیرعادی، تهوع، درد در ناحیه کمر یا شکم، تنگی نفس و احساس سبکی سر باشد که گاهی باعث می‌شود زنان این علائم را جدی نگیرند و دیرتر به پزشک مراجعه کنند.
نحوه کمک فوری به فردی که دچار سکته قلبی شده
کمک فوری به فردی که دچار سکته قلبی شده اهمیت بسیار بالایی دارد و میتواند جان او را نجات دهد. ابتدا باید سریع با اورژانس تماس گرفت و فرد را در وضعیت نیمه‌نشسته قرار داد تا تنفس برایش آسان‌تر شود. اگر بیمار داروی نیتروگلیسرین یا آسپرین دارد و قادر به مصرف آن است، کمک کنید دارو را طبق دستور مصرف کند. در طول انتظار برای رسیدن کمک پزشکی، وضعیت تنفس و هوشیاری فرد را زیر نظر بگیرید.
اگر بیمار بیهوش شد و نفس نمیکشد، فوراً باید احیای قلبی-ریوی (CPR) را آغاز کرد تا جریان خون به مغز و قلب حفظ شود. همچنین اگر دستگاه دفیبریلاتور خودکار (AED) در دسترس است، باید استفاده شود. آرامش دادن به بیمار و پرهیز از دادن دارو یا حرکت دادن او بدون مشورت پزشکی از دیگر نکات مهم است. واکنش سریع و انجام درست این اقدامات، تاثیر زیادی در افزایش شانس زنده ماندن بیمار دارد.
سوالات متداول
در این بخش، پاسخ‌های ساده و کاربردی به پرسش‌های رایج شما درباره بیماری‌های قلبی از جمله حمله قلبی، نارسایی قلبی و ایست قلبی ارائه شده است.
هدف ما این است که با ارائه اطلاعات دقیق و قابل فهم، به شما کمک کنیم در شرایط اورژانسی بهتر تصمیم بگیرید و آگاهی لازم را برای حفظ سلامت قلب خود داشته باشید. اگر سوالی فراتر از این موارد داشتید، تیم ما همواره آماده پاسخگویی و راهنمایی شماست.
در صورتی که کسی ناگهان بیهوش شده و نفس نمیکشد، بلافاصله با اورژانس (115) تماس بگیرید. اگر آموزش CPR دیدهاید، فوراً عملیات احیای قلبی-ریوی را شروع کنید و تا رسیدن کمک ادامه دهید. اگر آموزش ندیدهاید، اپراتور اورژانس به شما دستورالعملهای لازم را میدهد.
درد قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد و همراه با تنگی نفس، تعریق زیاد یا درد در بازو و فک باشد، میتواند علامت حمله قلبی باشد. فوراً به اورژانس تماس بگیرید و از فعالیت بدنی خودداری کنید. در صورت داشتن داروی نیتروگلیسیرین طبق دستور پزشک مصرف کنید.
عوامل خطر شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سیگار کشیدن، چاقی، استرس، تغذیه نامناسب و کم‌تحرکی است. سابقه خانوادگی بیماری قلبی نیز ریسک را افزایش میدهد.
بله، عصبانیت و استرس ناگهانی میتواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود و خطر حمله قلبی را در افراد مستعد بالا ببرد.
حمله قلبی در مردان شایعتر و زودتر رخ میدهد، اما زنان به خصوص بعد از یائسگی نیز در معرض خطر بالایی هستند و گاهی علائم آن متفاوت است.
برای گرفتن نوبت از کلینیک دکتر لیلا عسگرپور، میتوانید به یکی از روشهای زیر اقدام کنید:
*تماس تلفنی با شماره نوبتدهی کلینیک: ۰۲۶۳۲۲۱۶۴۲۶
*مراجعه حضوری به کلینیک واقع در کرج، خیابان بهشتی، بین میدان شهداء و چهارراه طالقانی، برج رازی، طبقه ۷، واحد ۷۳
منابع علمی و پزشکی
American Heart Association and American College of Cardiology (2024). 2024 AHA/ACC Guideline for the Management of Patients With Acute Myocardial Infarction.
https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000001071
American Heart Association. What is Heart Failure?
https://www.heart.org/en/health-topics/heart-failure/what-is-heart-failure